Vergi barışı düzenlemesi: yurt dışında bulunan altın, para, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye araçlarının Türkiye’de kanuni defter ve kayıt altına alınması ve Türkiye’ye getirilmesi ile yurt içinde bulunmakla birlikte vergi mükelleflerinin kanuni defter ve kayıtlarında yer almayan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye araçlarının defter ve kayıt altına alınmasından oluşmaktadır.

Milli ekonomiyi arttırmayı hedefleyen varlık barışı düzenlemesi sayesinde yurt dışında ve yurt içinde bulunan varlıkların sahipleri daha az vergi bedeli ödeyerek veya hiç ödemeyerek varlıklarını Türkiye’de kayıt altına alabilmektedir. Değişiklik öncesinde vergi bedeli ödememeyi öngören kanun, değişiklik sonrasında %1-%2-%3 oranlarını öngörmüş ancak varlıkların 1 yıl kayıtlı durmaları halinde bu bedellerin de iade edileceğini düzenlemiştir.

Kanun hükmü yurt içi ve yurt dışında bulunan varlıklar bakımından farklı sistematikler öngörmektedir. Bu nedenle metnimizde ayrı ayrı açıklanacaktır.

YURT DIŞINDA BULUNAN VARLIKLARA DAİR VARLIK BARIŞI DÜZENLEMESİ

• BİLDİRİM

Yurt dışında para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye araçlarına sahip olan gerçek veya tüzel kişiler varlık barışından yararlanmak istemeleri halinde öncelikle söz konusu varlıkları bizzat veya kanuni temsilcileri ya da yetkili kıldıkları vekilleri aracılığıyla Türkiye’de kanunen yetkili kılınan bankalara veya kurumlara en geç 31.03.2023 tarihine kadar bildirmelidirler. İlgili kurumlara yapılan bildirimin ardından kişilerin ayrıca vergi dairesine herhangi bir beyanda bulunmaları gerekmemektedir.

Gerçek veya tüzel kişilerce yapılan bildirimin tek olması esastır ancak farklı aylarda farklı vergi oranı öngörüldüğünden bildirilen varlık tutarının arttırılması ya da azaltılması istemi yalnızca ek bildirimler ile mümkündür. Bildirimin verildiği ay içerisinde, bildirimdeki hataların düzeltilmesi ya da bildirime konu varlıklara yönelik arttırıcı ya da azaltıcı bir bildirimde bulunulmak istenmesi halinde ilk bildirim üzerinden düzeltme yapılmalıdır. Bildirimde bulunulduktan sonraki aylarda hataların düzeltilmesi ya da azaltıcı bir bildirim yapılması isteniyorsa önceki bildirim düzeltilir. Bildirimde bulunulduktan sonra arttırıcı bir bildirim yapılması söz konusuysa önceki bildirim düzeltilmeyecek ve yeni bir bildirimde bulunulacaktır.

Bildirime konu edilen varlıklar bildirim tarihinden itibaren 3 ay içerisinde Türkiye’ye getirilmeli ya da ilgili banka veya aracı kurumlarda bulunan hesaplara transfer edilmelidir.  Türkiye’ye getirme şartının istisnasını yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlarda kullanılan krediler oluşturmaktadır. Yurt dışında bulunan varlıklar; yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlarda kullanılan ve 5/7/2022 tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31/3/2023 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilecektir.

Bu takdirde, defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye’ye getirilme şartı aranmayacaktır. Bu hükümden yararlananların, kredilerini kapattıklarına dair yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan alacakları tevsik edici belgelerin bir örneğini bildirimlerine eklemeleri gerekmekte olup bu bildirimi alan banka veya aracı kurumun, defter kayıtlarından düşme işlemine ilişkin kontrol yükümlülüğü bulunmamaktadır.

• YENİ DÜZENLEME UYARINCA VERGİ MÜKELLEFLİĞİ

Değişiklikten önce yürürlükte bulunan kanun uyarınca 30.06.2022 tarihine kadar bildirilen varlıklar üzerinden herhangi bir vergi kesintisi yapılmamaktaydı ancak gerçekleştirilen değişiklik ile belirli tarihlerle orantılı olarak kademeli bir vergi tarhiyatı öngörülmektedir.

Bildirimde bulunulan banka veya aracı kurumlar; söz konusu varlıkların değeri üzerinden hesaplanacak vergi bedellerini varlık sahiplerinden peşin olarak tahsil edeceklerdir. Bildirilen varlıkların değeri üzerinden 30.09.2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için %1, 1.10.2022 tarihi ile 31.12.2022 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılan bildirimler için %2, 01.01.2023 tarihi ile 31.3.2023 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılan bildirimler için %3 oranında vergi bedeli hesaplanacaktır. Banka ve aracı kurumlar tarafından tahsil edilen vergiler, bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar banka ve aracı kurumların bağlı bulundukları vergi dairesine “vergi sorumlusu” sıfatıyla beyan edilecek ardından aynı süre içerisinde ödenecektir.

Yurtdışında bulunan ve madde kapsamına giren varlıkların Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlara transfer edildiği ya da hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az 1 yıl bu hesaplarda tutulması halinde varlıklar üzerinden hesaplanan vergi bedeli %0 olarak hesaplanacaktır. 1 yılın hesaplanmasında bildirim tarihi yerine transfer tarihi başlangıç tarihi olarak belirlenmiştir.  Nitekim varlık sahibinin, bildirimi yapan banka veya ilgili kurumların merkezinin bulunduğu yerdeki vergi dairesine başvurması üzerine bildirim tarihinde ödenen vergi bedelleri varlık sahibine iade edilecektir. İade talep formu vergi dairesine elden veya posta yoluyla iletilebileceği gibi İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden elektronik olarak da gönderilebilir. Varlık sahibinin talebi üzerine iade edilecek bedel nakden veya mahsuben ödenebilir.

YURT İÇİNDE BULUNAN VARLIKLARA DAİR VARLIK BARIŞI DÜZENLEMESİ

Yurt içinde varlığı bulunan ve varlık barışından yararlanmak isteyen varlık sahibinin de öncelikle bildirimde bulunması gerekmektedir. Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye'de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 31.03.2022 tarihine (bu tarih dâhil) kadar gelir ya da kurumlar vergisi yönünden bağlı bulunulan vergi dairesine bizzat ya da elektronik ortamda beyan edilmelidir. Beyanda bulunmak isteyen varlık sahibi, gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi değil ise yerleşim yerinde bulunan vergi dairesine beyanda bulunmalıdır.

Yurt dışında bulunan varlıkların vergilendirilmesinden farklı olarak yurt içinde bulunan varlıklar için sabit bir vergilendirme oranı öngörülmüştür. Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların üzerinden vergi dairesince %3 oranında vergi tarh edilecektir. Hesaplanan vergi bedeli tarhiyatın yapıldığı ayın sonuna kadar varlık sahibi tarafından ödenmelidir.

ŞİRKETİN KANUNİ TEMSİLCİLERİ, ORTAKLARI VEYA VEKİLLERİNE AİT GÖRÜNEN VARLIKLARIN DURUMU

Şirketin kanuni temsilcileri, ortakları ya da şirkete ve ortaklarına ait varlıkları (05.07.2022 tarihinden önce usulüne uygun bir biçimde düzenlenen temsil veya vekalet akdi ile) değerlendirmeye yetkili kılınan şahıslar 05.07.2022 tarihi itibariyle sahip oldukları ancak yurt dışında bulunan varlıkları şirket adına bildirim konusu yapabilirler. Söz konusu varlıklar şirket adına bildirime konu edildikten sonra Türkiye’ye getirilmeleri veya ilgili banka ya da aracı kurumlarda bulunan hesaplara transfer edilmeleri şartı ile varlık barışına ait kanuni değişiklikten faydalanabilirler.

Mezkur kişiler, Türkiye’de bulunmalarına rağmen kanuni defter kayıtlarında yer almayan varlıkları bakımından da şirket adına bildirimde bulunmaları kaydıyla kanuni değişiklikten yararlanabilirler.

VERGİ DAİRESİ TARAFINDAN İNCELEME VE TARHİYAT YAPILAMAYACAK HALLER

Varlık sahiplerince bildirimde bulunulmasına rağmen vergi dairesi tarafından inceleme ve tarhiyatın yapılamayacağı haller vardır dolayısıyla bu hususlara ayrıca dikkat edilmesi gerekir.

Vergi dairesi yurt dışında bulunan ve beyana konu edilen varlıklar bakımından:

• Bildirime konu varlığın 3 ay içerisinde Türkiye’ye getirilmediği veya ilgili banka ve kurumlarda bulunan hesaplara transfer edilmediği,
• Tarh edilen bedelin süresinde ödenmediği,
• Bildirime konu varlıkların 213 Sayılı Kanun uyarınca defter tutan mükellefler tarafından kanuni defterlere kaydedilmediği, yasal defterlere kaydolan kıymetler bakımından pasifte özel fon açılmadığı (veya kanuni defterlerin ilgili sayfalarında gösterilmediği),
• Bildirim tarihinden itibaren 2 yıl geçmeden işletmeden çekildiği veya sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanıldığı

hallerde herhangi bir inceleme veya tarhiyat yapmaktan kaçınacaktır.

Vergi dairesi yurt içinde bulunan ve beyana konu edilen varlıklar bakımından:

• Banka veya aracı kurumlardaki hesaplara yatırıldığını (Taşınmazlar hariç) gösterir belgelerle tevsik edilmediği
• Madde kapsamında beyan edilen varlıklara ilişkin tarh edilen verginin süresinde ödenmediği,
• Beyan edilen varlıkların 213 sayılı Kanun uyarınca defter tutan mükelleflerce kanuni defterlere kaydedilmediği, yasal defterlerine kaydetme ihtimallerinde bu kıymetler için pasifte özel fon hesabı açılmadığı (veya kanuni defterlerin ilgili sayfalarında gösterilmediği), iki yıl geçmemesine rağmen işletmeden çekildiği ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanıldığı

hallerde herhangi bir inceleme veya tarhiyat yapmaktan kaçınacaktır.